Prawie tysiąc obszarów w Polsce jest objętych siecią Natura 2000 i stanowią one ponad 20 proc. powierzchni kraju. Należą do nich zarówno duża część rodzimego wybrzeża, Bieszczady, Tatry, jak i znajdujące się na Śląsku podziemia Tarnogórsko-Bytomskie i Pustynia Błędowska.
W popularyzowaniu wiedzy na temat sieci Natura 2000, zachęceniu studentów do działań proekologicznych ma pomóc kampania “Natura 2000. Poczuj to!”. Jej organizatorem jest Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, a jednym z patronów kampanii serwis Nauka w Polsce – Polskiej Agencji Prasowej. Należą do nich zarówno duża część rodzimego wybrzeża, Bieszczady, Tatry, jak i znajdujące się na Śląsku podziemia Tarnogórsko-Bytomskie i Pustynia Błędowska.
“Porzuć miasto i chodź. Musisz tu przyjść. Tam, gdzie pasą się mgły, o poranku rosa lśni” – śpiewa ambasadorka kampanii Kasia Nosowska. “Aby to piękno odkryć, nie trzeba wcale pokonywać dalekiej drogi. Obszarów Natura 2000 jest w Polsce prawie tysiąc” – przekonują twórcy kampanii.
Obszary objęte ochroną Natura 2000 stanowią prawie 20 proc. powierzchni lądowej Polski. Najwięcej obszarów objętych siecią znajduje się na polskim wybrzeżu. Ich powierzchnia jest czterokrotnie większa niż powierzchnia takich terenów położonych w głębi kraju – wynika z danych Komisji Europejskiej.
Należy do nich m.in. Zatoka Pucka, która na ochronę Natura 2000 zasłużyła m.in. ze względu na łąki podmorskie. Dno zatoki porasta trawa morska, różne gatunki rdestnic oraz glony. Cenne przyrodniczą są też występujące w ujściach pradolin łąki słonoroślowe.
“Występuje tu wiele rzadkich, wręcz reliktowych gatunków flory i fauny, które związane są ze specyficznymi, nadmorskimi warunkami siedliskowymi” – mówi Ewa Sikorska z Instytutu na Rzecz Ekorozwoju. Kilkanaście siedlisk jest wyjątkowych w skali całego kontynentu, np. morskie ławice małży, białe wydmy czy bagienne solniska nadmorskie.
W polskiej sieci Natura 2000 nie mogło rzecz jasna zabraknąć Tatr. “Ze względu na mnogość siedlisk przyrodniczych masyw został zaliczony w poczet obszarów Natura 2000 już na samym początku funkcjonowania tego programu w Polsce” – mówi Jan Kasprzak z Tatrzańskiego Parku Narodowego.
Obszar Natura 2000 w Tatrach rozciąga się po obu stronach granicy polsko-słowackiej. Dla wielu gatunków flory i fauny Tatry są jedynym miejsca występowania na terenie kraju, niektóre są też bezcenne w skali całej Europy. Spośród roślin są to m.in. warzucha tatrzańska i sasanka słowacka, a spośród zwierząt – świstak i zagrożona wymarciem kozica tatrzańska. W Tatrach można doliczyć się jedynie około 9 tys. kozic, dla porównania kozic alpejskich jest ok. 380 tys.
Na Podkarpaciu ochroną zostało objęte blisko 230 tys. hektarów. Natura 2000 objęła m.in. Bieszczady, Pogórze Przemyskie, Lasy Janowskie, Puszczę Solską, Puszczę Sandomierską.
Jednak oprócz popularnych kierunków turystycznych na uwagę zasługują również mniej znane miejsca, w których schronienie znalazły unikalne gatunki. Pod szczególną ochroną znalazła się więc także ostoja Magurska, ostoja Jaśliska, sztolnie w Czarnorzekach i Kołacznia – najmniejszy w Polsce rezerwat przyrody, słynny z tego, że rośnie tam pochodząca z Azji azalia pontyjska.
Do sieci Natura 2000 włączony został też Fort Salis Soglio. “To jeden z najbardziej monumentalnych obiektów Twierdzy Przemyśl, zbudowany w latach 80. XIX wieku. Jest usytuowany ok. 6 km od Przemyśla, na skraju miejscowości Siedliska. W szczelinach stropu trzech korytarzy zimują dwa chronione gatunki nietoperz: mopek Barbastella barbastellus i nocek Bechsteina Myotis bechsteini” – wyjaśnia przewodniczka turystyczna Maria Jacaszek.
Na liście obszarów objętych siecią Natura 2000 znalazł się również rzadko kojarzony z obszarami cennymi przyrodniczo Śląsk. Okazuje się, że nawet stare górnicze wyrobiska mogą kryć prawdziwe skarby natury – i to niekoniecznie kopalnej. Pod rozległym terenem, między Tarnowskimi Górami a Bytomiem, ciągnie się jeden z największych na świecie systemów podziemnych korytarzy. Obejmuje on chodniki o długości ponad 300 km, pięć sztolni odwodniających oraz niezliczone szyby, komory i wybierki. Wyrobiska powstawały przez kilkaset lat. Od XII do XX wieku eksploatowano tu bowiem rudy metali ciężkich. Teraz w nieczynnych ciemnych i wilgotnych korytarzach schronienie znalazły nietoperze. Zimuje tu rocznie aż kilkanaście tysięcy osobników reprezentujących osiem gatunków, w tym nocek duży, którego ochrona jest ważna w skali całego kontynentu.
Osobliwością przyrodniczą województwa śląskiego jest też Pustynia Błędowska, która zaczyna się w jednej z dzielnic Dąbrowy Górniczej. Pustynia powstała wskutek wyrębu lasów na przełomie XIII i XIV w. pod budowę hut srebra i ołowiu. W latach 50. XX w. postanowiono obsadzić ją sosną i wierzbą, co spowodowało zmniejszenie powierzchni odkrytych piasków. Dziś terenom tym próbuje się przywrócić dawny, pustynny charakter, np. poprzez intensywny wypas zwierząt. Ale obszar Pustyni Błędowskiej to też podmokłe, wręcz bagienne tereny doliny Białej Przemszy, w której żyją bobry oraz minóg strumieniowy.
Szczegółowe informacje na temat kampanii “Natura 2000. Poczuj to!” są dostępne na stronie: http://www.poczujnature.pl
PAP – Nauka w Polsce
ekr/ agt/bsz
źródło: www.naukawpolsce.pap.pl.