Zmianom w ekosystemie Morza Bałtyckiego powodującym degradację jakości wody i zabójczy dla ryb deficyt tlenu, poświęcony jest projekt badawczy “Mokradła (nieużytki), algi i biogaz – przeciwdziałanie eutrofizacji południowego Bałtyku” prowadzony przez Instytut Oceanologii PAN w Sopocie we współpracy z polskimi i szwedzkimi instytucjami.
Dorobek naukowców podsumowano w styczniu w Gdańsku na konferencji zorganizowanej przez Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego.
Eutrofizacja następuje, gdy do wód napływają duże ilości azotu i fosforu. Powodują one zwiększony wzrost glonów i roślin wyższych. Jak wyjaśniają naukowcy z IO PAN, Morze Bałtyckie podlega silnym wpływom działalności człowieka. W wyniku tego zaburzona została w tym akwenie równowaga ekologiczna, a eutrofizacja jest jednym z najważniejszych ekologicznych problemów. Dopływ substancji biogenicznych do tego morza powoduje między innymi nadmierne rozrastanie się niepożądanych gatunków makroglonów, które gromadzą się wzdłuż linii brzegowej, a zwłaszcza wzdłuż wybrzeży Bałtyku Południowego.
W wyniku eutrofizacji zaburzony jest ekosystem, np. populacja ryb, występują masowe zakwity sinicowe w środku sezonu turystycznego. Wszystkie te zjawiska stanowią poważne zagrożenie dla turystyki i w wyniku tego dla gospodarki obszarów leżących na wybrzeżach Bałtyku Południowego, które w dużym stopniu zależą od turystyki.
Uczestnicy zjazdu zainteresowani prawidłowym działaniem ekosystemu Bałtyku podkreślali, że to rolnictwo – z racji stosowanych nawozów, spływających wraz z wodami deszczowymi i rzekami do morza – jest niebagatelnym źródłem nadmiernej ilości związków azotu i fosforu w wodach Bałtyku. Podnoszono też kwestię rozwijania odnawialnych źródeł energii.
Projekt Instytutu Oceanologii określany jest skrótem WAB, od anglojęzycznego tytułu “Wetlands, Algae & Biogas. A South Baltic Sea Eutrophication Counteract Project”(http://wabproject.pl/pl/). Ma być przykładem zrównoważonego i zintegrowanego zarządzania strefą brzegową i zasobami wodnymi w regionie Bałtyku Południowego.
Projekt, realizowanym z udziałem rolników, ma wykazać, jak można zmniejszyć dopływ substancji biogenicznych w wyniku zbierania roślinności z terenów podmokłych i glonów ze strefy brzegowej. W projekcie przetestowane zostaną nowe techniki redukowania dopływu substancji biogenicznych do morza. Zebrana biomasa zostanie poddana fermentacji w celu wytworzenia biogazu, który zostanie wykorzystany do produkcji energii. Substancje odżywcze z glonów, w pozostałości pofermentacyjnej, zostaną ponownie użyte jako nawozy, a zanieczyszczenia zaabsorbowane przez biomasę zostaną usunięte z układu.
Projekt WAB jest realizowany w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Południowy Bałtyk i współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Ma on trzy główne cele. Pierwszym jest wdrożenie technologii produkcji biogazu przy wykorzystaniu dostępnych lokalnie surowców. Drugi cel to ograniczenie odpływu biogenów z rolniczo wykorzystywanej zlewni Morza Bałtyckiego do wód morskich. Po trzecie, osoby zaangażowane w projekt muszą opracować system zbierania i przesyłu informacji o parametrach wód morskich oraz stworzyć modelu empiryczny pojawiania się makroglonów i sinic w Morzu Bałtyckim.
Zdaniem ekspertów WAB przyczynia się do aktywizacji społeczności międzynarodowej, w tym naukowców, oraz wymiany doświadczeń w zakresie pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych. Wszystkie działania prowadzą do ochrony wód Morza Bałtyckiego przed ich nadmierną eutrofizacją.
Partnerem wiodącym projektu jest samorząd miasta Trelleborg w Skanii. Zgodnie z dokumentem “Priorytety współpracy zagranicznej województwa pomorskiego”, region Skania to szczególnie ważny dla nas partner w obszarze Morza Bałtyckiego. Stronę szwedzką w WAB reprezentują także uniwersytet w Lund oraz instytucja sprawująca nadzór nad gospodarką wodną w południowej części Szwecji. Projekt cieszy się wsparciem szwedzkiego Królewskiego Instytutu Technologii.
Rola samorządu województwa pomorskiego polega m.in. na promocji projektu na szczeblu regionalnym, propagowaniu i wykorzystaniu wyników projektu w zakresie alternatywnych źródeł energii oraz przeciwdziałania eutrofizacji wód w kreowaniu polityki środowiskowej, udostępnianiu informacji w ramach posiadanym baz danych.
Do grupy polskich partnerów projektu należą: Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk w Sopocie, Urząd Miasta w Sopocie, Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Komunalny Związek Gmin “Dolina Redy i Chylonki” oraz Pomorskie Centrum Badań i Technologii Środowiska w Gdyni.
PAP – Nauka w Polsce
kol/ agt/bsz