Olej skalny, czarne złoto lub po prostu ropa naftowa – to nazwy surowca, który jest nieodłącznym elementem naszego życia. Już w starożytności zachwycali się nim w swoich dziełach Arystoteles, Herodot czy Tacyt. Każdy zna nazwiska George’a Bissela i Edwina Drake’a – twórców amerykańskiego przemysłu naftowego. Tymczasem mało kto wie, że faktycznych początków światowego przemysłu naftowego należy szukać w Polsce. Kto skonstruował pierwszą lampę naftową? Gdzie narodził się światowy przemysł naftowy? Gdzie do dnia dzisiejszego leży jego transgraniczny szlak? W Krośnie.
Krosno to miasto położone w województwie podkarpackim, w paśmie Beskidu Niskiego. Miasto znane jest z pięknych, górzystych terenów, turystycznych szlaków i szklanych wyrobów. Niewiele osób jednak wie, że Krosno jest też ściśle związane z narodzinami światowego przemysłu naftowego. Wszystko za sprawą Ignacego Łukasiewicza – polskiego konstruktora prototypu lampy naftowej i założyciela pierwszej na świecie kopalni ropy naftowej w Bóbrce koło Krosna. Ignacy Łukasiewicz był też współtwórcą Towarzystwa Zaliczkowego w Krośnie – odpowiednika dzisiejszej kasy spółdzielczej – w którym na co dzień prowadził interesy i działalność charytatywną. Po dzień dzisiejszy gmach funkcjonuje w mieście i przywołuje na myśl historyczne, związane z naftą wspomnienia. Ignacy Łukasiewicz znacząco przyczynił się do rozwoju Krosna i okolic w II połowie XIX wieku i sprawił, że stało się ono ważnym miejscem na naftowej mapie świata. Nic więc dziwnego, że turyści i mieszkańcy mogą dziś podziwiać jego pomnik zlokalizowany w samym centrum miasta.
Choć czasy, kiedy Krosno i okolice były prawdziwym naftowym El Dorado już dawno minęły, do dziś w niektórych miejscach miasta działają tzw. kiwony – charakterystyczne „koziołki”, służące do wydobycia ropy naftowej. Turyści, którzy chcą zgłębić tajemnice przemysłu naftowego w regionie, mogą również udać się w podróż transgranicznym szlakiem naftowym, który łączy ze sobą miejsca związane z narodzinami i historią przemysłu naftowego. Na szlaku prowadzącym przez Jasło aż po Lwów zlokalizowanych jest wiele skansenów i muzeów, w których znajdują się eskpozycje poświęcone historii przemysłu naftowego oraz kopalnie, w których można znaleźć ocalałe urządzenia naftowe. W Krośnie znajduje się również Muzeum Podkarpackie. Jego chlubą jest jedna z największych w Europie kolekcji lamp naftowych (licząca około 900 eksponatów) oraz pamiątki po Ignacym Łukasiewiczu.
Turyści, którzy nie lubią długich spacerów i stania w kolejkach do muzeów, mogą również odkryć rąbek naftowej tajemnicy, zatrzymując się w hotelu w Pałacu Polanka. Tam bowiem, według legendy, doszło do spotkania Ignacego Łukasiewicza z przedsiębiorcą Karolem Klobassą-Zrenickim i właścicielem dworu Tytusem Trzecieskim. Efektem spotkania było założenie pierwszej na świecie spółki naftowej. Goście zatrzymujący się w hotelu mogą więc podziwiać wiele motywów związanych z naftową tradycją.
Mieszkańcy Krosna mają powody do dumy i szczycą się swoim naftowym dorobkiem. Co roku w Krośnie organizowane jest wydarzenie „Świet(l)ne Miasto”, upamiętniające całość naftowego dziedzictwa. Impreza odbywa się 31 lipca, w dzień rocznicy zapalenia przez Ignacego Łukasiewicza pierwszej lampy naftowej. Tego dnia w 1853 roku w szpitalu we Lwowie odbyła się również pierwsza operacja przy sztucznym świetle. W tegorocznej edycji „Świet(l)nego Miasta” – mającej charakter pikniku naukowego – będzie można zobaczyć urządzenia do wydobywania ropy, udać się na wędrówkę w głąb ziemi, poeksperymentować w Centrum Nauki Kopernik, spotkać się z robotem Lemo czy też wziąć udział w pokazach wesołych naukowców. Imprezie będą towarzyszyć również happening artystyczny – wspólne „rozświetlenie nocy”, który odbędzie się pod pomnikiem Ignacego Łukasiewicza, przy akompaniamencie Miejskiej Górniczej Orkiestry Dętej, koncerty „Autostopem z piosenkami Karin Stanek” oraz prezentacje astronomiczne i nocne obserwowanie nieba.
***
Krosno leży w południowej części województwa podkarpackiego i liczy ok. 47 tys. mieszkańców. Jest miastem na prawach powiatu (tzw. powiat grodzki) oraz siedzibą władz powiatu krośnieńskiego (tzw. powiatu ziemskiego). Dzięki przygranicznemu położeniu stwarza możliwości nawiązywania kontaktów gospodarczych ze Słowacją. To ważny, dynamicznie rozwijający się ośrodek przemysłowy i usługowy, który jest światowym zagłębiem produkcji wyrobów ze szkła. Do innych branż przemysłu o wysokim potencjale rozwojowym należą: lotnictwo, motoryzacja, meblarstwo, przetwórstwo tworzyw sztucznych oraz produkcja urządzeń do wydobycia nafty i gazu.