Polacy, zmęczeni brakiem słońca, coraz częściej planują zimowy urlop za granicą, wybierając egzotyczne kraje jako cel podróży. Rekordy popularności biją Egipt, Kenia, Sri Lanka i Tajlandia. Są to jednak miejsca szczególnie niebezpieczne ze względu na choroby zakaźne. Jak uchronić siebie i swoich bliskich? Gdzie udać się po poradę? W jaki sposób zabezpieczyć się przed chorobami w przypadku wyjazdu typu last minute?

Polacy są spragnieni słońca

Według danych Instytutu Turystyki w I kwartale 2010 roku za granicę w celach turystycznych wyjechało o 60% więcej Polaków, niż w roku wcześniejszym^[1]. Polacy kochają słońce i opaleniznę, a oferta biur podróży z roku na rok jest coraz bogatsza, więc wiele osób lutowe mrozy z chęcią zamienia na egzotyczne podróże. Najpopularniejsze kierunki to Afryka i Azja. Niestety świadomość zagrożeń, z jakimi można spotkać się podróżując po tych rejonach, jest wciąż niewystarczająca. Niemal co roku dochodzi w Polsce do zgonów z powodu malarii wśród osób spędzających wakacje w tropikach, a od kilku lat u powracających z wakacji obserwuje się coraz więcej zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW typu A)[2],[3],[4]. Większości z tych problemów można uniknąć dzięki odpowiedniej profilaktyce.

Choroby zakaźne groźne w tropikach

WZW typu A, zwanym potocznie żółtaczką pokarmową, można ulec zakażeniu nawet w ekskluzywnym hotelu lub restauracji. Niestety nawet najbardziej komfortowe warunki podróży i zachowanie zasad higieny nie gwarantują bezpieczeństwa zdrowotnego. Zakażenie może nastąpić poprzez spożycie zanieczyszczonej wirusami wody pitnej. Wystarczy więc umycie rąk w zainfekowanej wodzie lub przygotowany z niej lód w naszym drinku. Uważać należy także na owoce, ponieważ nigdy nie ma pewności co do jakości wody, w jakiej były myte. Zachorowaniu sprzyja także bliski kontakt z osobami we wczesnym, bezobjawowym okresie choroby, gdy zakażony nie jest jeszcze świadomy infekcji^[5]. Zagrożenie stanowią więc także regionalne przysmaki kupowane na targach od miejscowych kupców.

Według danych PZH w 2009 roku liczba zachorowań na WZW typu A w Polsce wzrosła 3-krotnie w porównaniu z rokiem wcześniejszym2.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B, zwane potocznie żółtaczką wszczepienną, jest jedną z najpoważniejszych i najgroźniejszych chorób zakaźnych. Do zakażenia wystarczy zaledwie kropla krwi^[6]. Dlatego zagrożenie mogą stanowić zabiegi wykonywane w zakładach fryzjerskich czy kosmetycznych. Tatuaż to niezwykła pamiątka z wakacji, ale jeśli zostanie wykonany niesterylnym sprzętem, może grozić przeniesieniem zakażenia. Kolejne niebezpieczeństwo stanowią kontakty seksualne, a przecież podróżowanie, poznawanie nowych miejsc i ludzi, zabawa i wszystko, co służy rozrywce, sprzyjają nawiązywaniu przygodnych znajomości.

Malaria jest chorobą przenoszoną przez komary. Każde ukłucie niesie za sobą poważne ryzyko zachorowania, gdyż niemal natychmiast po wkłuciu pasożyty wędrują z krwią do wątroby i rozprzestrzeniają się po całym organizmie. W początkowym stadium można pomylić malarię z grypą. Stopniowo pojawiają się gorączka, bóle mięśni, dreszcze, osłabienie, wymioty, kaszel, biegunka i ból brzucha.  Malaria to najpowszechniejsza choroba rejonów tropikalnych, a zarazem jedna z trzech najgroźniejszych chorób zakaźnych na świecie, obok HIV/AIDS i gruźlicy. Występuje ona w przeszło 110 krajach strefy tropikalnej i subtropikalnej, które odwiedza coraz więcej turystów z Polski. W 2010 roku zgłoszono w Polsce ponad 50% więcej zachorowań, niż w latach poprzednich^[7].

Dobre przygotowanie do wyjazdu

Podstawowym środkiem ochrony przed WZW typu A i B są szczepienia ochronne.
To bezpieczna metoda profilaktyki, wykorzystująca zdolności obronne organizmu i zapewniająca odporność na wiele lat. Zabezpieczenie przed zachorowaniem na malarię zapewnia właściwa chemioprofilaktyka – właściwa, to znaczy w odpowiedniej dawce i przy użyciu leków, na które zarodźce malarii są w danej strefie i w danym państwie wrażliwe (strefy lekooporności: A, B i C wg WHO)^[8]. Leki należy zacząć przyjmować przed wyjazdem do strefy tropikalnej, kontynuować w czasie pobytu w regionie zagrożonym, a następnie dokończyć kurację przez określony okres po przyjeździe z tropików.

Przygotowując się do wyjazdu najlepiej skonsultować się z lekarzem specjalistą w poradni medycyny podróży. Z tego typu konsultacji najbezpieczniej jest skorzystać przed każdą wycieczką do krajów tropikalnych i rozwijających się, w tym także do takich państw jak Egipt, Turcja czy Tunezja. Na wizytę do poradni najlepiej udać się na 6-8 tygodni przed podróżą, co zapewni odpowiednią ilość czasu na szczepienia.
Ich wybór zależy od dotychczasowego stanu uodpornienia turysty, celu podróży i charakteru wycieczki, ogólnego stanu zdrowia i ewentualnych, indywidualnych przeciwwskazań. Specjalista pomoże również w doborze właściwej chemioprofilaktyki antymalarycznej i udzieli niezbędnych rad, jak przygotować się do wyjazdu. Właściwe przygotowanie jest ważne dla zdrowia wszystkich turystów a szczególnie dla bezpieczeństwa dzieci i osób przewlekle chorych.

Ryzyko „last minute”

Z konsultacji lekarskiej dotyczącej szczepień i innych form zapobiegania chorobom zakaźnym warto skorzystać również przed podrożą typu „last minute”. Co prawda można nie zdążyć ze wszystkimi szczepieniami, ale na profilaktykę antymalaryczną nigdy nie jest za późno. Zdrowie i bezpieczeństwo - to rzeczy najcenniejsze.

Lista poradni, w których można uzyskać pomoc, znajduje się na stronie www.cimp.pl. Więcej informacji o profilaktyce antymalarycznej można znaleźć na stronie www.malaria.com.pl.